تا پیش از تصویب آیین‌نامه اجرایی جدید، فرایند ارسال لیست حقوق کارکنان به سازمان امور مالیاتی و سازمان تأمین اجتماعی به صورت جداگانه انجام می‌شد. این موازی‌کاری سبب بروز مشکلاتی همچون افزایش بار اداری برای کارفرمایان، مغایرت اطلاعاتی بین لیست بیمه و مالیات، و زمینه‌ساز فرارهای بیمه‌ای و مالیاتی می‌شد. از سوی دیگر، سازمان‌ها نیز با دریافت مجزای اطلاعات از کارفرمایان، با چالش‌هایی نظیر دوباره‌کاری و اتلاف منابع مواجه بودند.
در ادامه، به‌طور دقیق به بررسی دلایل اجرای این آیین‌نامه، ساختار سامانه جدید و تأثیر آن بر فرآیندهای مالی و بیمه‌ای خواهیم پرداخت.
دلیل اجرای آیین‌نامه در سال ۱۴۰۴
بر اساس قانون برنامه هفتم توسعه (۱۴۰۳–۱۴۰۷)، دولت موظف به ایجاد سامانه‌ای یکپارچه شد که در آن کارفرما فقط یک‌بار اطلاعات حقوق و دستمزد را ثبت کند و هر دو سازمان بیمه و مالیات به آن دسترسی داشته باشند. این سامانه در جهت تحقق دولت دیجیتال و هوشمندسازی فرآیندهای مالیاتی و بیمه‌ای طراحی شده و از سال ۱۴۰۳ به صورت رسمی اجرایی شده است.
اهداف کلیدی آیین‌نامه
آیین‌نامه اجرایی فهرست تلفیقی کسور، با هدف یکپارچه‌سازی اطلاعات مالیاتی و بیمه‌ای حقوق کارکنان به تصویب رسید. از جمله مهم‌ترین اهداف آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- شفاف‌سازی حقوق و مزایا
- تسهیل پرداخت حق بیمه و مالیات
- جلوگیری از فرارهای مالیاتی و بیمه‌ای
- هم‌راستایی داده‌ها برای تحقق دولت هوشمند
مزایای سامانه مشترک بیمه و مالیات
استفاده از سامانه یکپارچه حقوق و دستمزد برای ارسال «فهرست تلفیقی بیمه و مالیات» مزایای متعددی برای کارفرمایان دارد:
- حذف لیست‌های مجزا برای بیمه و مالیات
- دقت بالا در محاسبات و کاهش خطای انسانی
- شفافیت بیشتر در اطلاعات دریافتی و پرداختی کارکنان
- کاهش مراجعه حضوری به سازمان‌ها و تسریع در فرآیندهای مالی
- محاسبه برخط کسور قانونی با قابلیت پرداخت هم‌زمان
نقاط ضعف و چالش‌ها برای کارفرمایان
با وجود مزایای گسترده، برخی چالش‌ها نیز در این فرآیند وجود دارد:
- الزام کارفرمایان به ورود و ثبت‌نام در سامانه جدید
- وابستگی به زیرساخت فناوری، که برای مشاغل کوچک چالش‌برانگیز است
- ابهام در تعریف برخی اقلام اطلاعاتی و نیاز به تفسیر دقیق
همچنین کارفرمایان ملزم به فراگیری نحوه استفاده از سامانه هستند و مسئولیت صحت اطلاعات به‌طور مستقیم بر عهده آنان است.
چالش‌های اجرایی برای نهادها
سازمان امور مالیاتی و تأمین اجتماعی نیز با وظایف جدیدی مواجه‌اند:
- توسعه و پشتیبانی از سامانه مشترک
- هماهنگی و تطبیق داده‌ها
- پاسخ‌گویی به مغایرت‌های احتمالی و رسیدگی قضایی در صورت لزوم
مهلت‌ها و زمان‌بندی‌های کلیدی
- اجرای کامل سامانه پیمانکاری: تا پایان سال اول برنامه هفتم
- اعلام ضریب پیمان: حداکثر ۵ روز کاری پس از دریافت قرارداد
- اعمال تغییرات اقلام اطلاعاتی: ظرف دو ماه از اعلام رسمی
- گزارش‌دهی به مجلس: به‌صورت فصلی (هر سه ماه یک‌بار)
نکات مهم برای حسابداران و مدیران مالی
برای رعایت آیین‌نامه اجرایی جدید، مدیران مالی و حسابداران باید:
- به‌جای لیست‌های جداگانه، از فهرست تلفیقی مالیات و بیمه استفاده کنند.
- ارسال لیست را به‌صورت برخط و تنها از طریق سامانه انجام دهند.
- مبالغ مالیات و بیمه را طبق فهرست تلفیقی در دفاتر حسابداری ثبت نمایند.
- در صورت عدم ثبت‌نام قبلی، از طریق درگاه my.tax.gov.ir اقدام به ثبت‌نام کنند.
ضمانت اجراها و جرایم قانونی
عدم ارسال فهرست تلفیقی یا ارسال اطلاعات نادرست، تبعات قانونی دارد:
- مغایرت اطلاعات منجر به مطالبه کسری بیمه و مالیات می‌شود.
- در صورت عدم ارسال فهرست، اطلاعات پیش‌فرض سازمان‌ها ملاک عمل قرار می‌گیرد.
- طبق ماده ۲۳۲ قانون مالیات‌های مستقیم، جریمه قانونی و به‌روزرسانی اطلاعات قابل اعمال است.
تأثیر آیین‌نامه بر حسابداری حقوق و دستمزد
این آیین‌نامه اثر مستقیمی بر شیوه ثبت هزینه حقوق و بیمه در دفاتر قانونی دارد. در پروژه‌های پیمانکاری نیز ضریب بیمه باید طبق مفاصاحساب سازمان تعیین گردد. تطابق فهرست تلفیقی با صورت‌مزد، فیش حقوقی، دفاتر و گزارشات، ضرورت بیشتری پیدا کرده است.
نتیجه گیری
آیین‌نامه اجرایی فهرست تلفیقی مالیات و بیمه حقوق ۱۴۰۴، گامی مهم در مسیر شفاف‌سازی اطلاعات حقوق و مزایا، کاهش فساد مالیاتی و بیمه‌ای، و تسهیل فرآیندهای مالی برای کارفرمایان محسوب می‌شود. با وجود چالش‌هایی مانند الزامات زیرساختی و نیاز به آموزش، این سامانه یکپارچه باعث صرفه‌جویی در زمان، کاهش خطا، و هم‌سویی با اهداف دولت الکترونیک خواهد شد.اگر به موضوعات مشابه در حوزه مالیات، بیمه و حسابداری علاقه‌مندید، پیشنهاد می‌کنیم سری به بخش وبلاگ سایت ” های حساب “بزنید.
سوالات متداول
-
آیا ارسال لیست حقوق و بیمه فقط از طریق سامانه جدید انجام می‌شود؟
بله، از زمان راه‌اندازی سامانه، کارفرمایان مکلف‌اند لیست تلفیقی مالیات و بیمه را فقط از طریق سامانه مشترک ارسال کنند.
-
اگر سازمان بیمه‌گر اطلاعات را به موقع بارگذاری نکند چه می‌شود؟
در این صورت، فهرست تلفیقی تهیه‌شده توسط وزارت کار و سازمان امور مالیاتی، ملاک عمل خواهد بود.
-
آیا این آیین‌نامه شامل خویش‌فرمایان هم می‌شود؟
خیر، افرادی که فاقد کارفرما هستند (نظیر بیمه‌شدگان اختیاری و خویش‌فرمایان) مشمول این آیین‌نامه نیستند.
-
کارفرمای جدید چگونه باید در سامانه ثبت‌نام کند؟
باید در پنجره واحد خدمات مالیاتی (my.tax.gov.ir) یا سامانه بیمه‌گر مربوط ثبت‌نام نماید.
-
آیا در صورت مغایرت اطلاعات، جریمه‌ای اعمال می‌شود؟
بله. در صورت مغایرت فهرست با حقوق واقعی، سازمان‌ها مکلف به اعمال حساب، مطالبه و اخذ کسری بیمه و مالیات هستند. جرایم نیز طبق مقررات اعمال می‌شود.
-
مهلت اعلام ضریب بیمه قراردادهای پیمانکاری چقدر است؟
سازمان تأمین اجتماعی باید ظرف ۵ روز کاری پس از دریافت اسناد، ردیف پیمان و نرخ بیمه را تعیین و ابلاغ کند.
-
امکان پرداخت مستقیم حق بیمه وجود دارد؟
بله، از طریق درگاه پرداخت سازمان بیمه‌گر امکان واریز مستقیم توسط کارفرما فراهم شده است.
-
کارفرما چطور می‌تونه گواهی مفاصاحساب بگیره؟
در صورت اتمام قرارداد و پرداخت کامل حق بیمه، سازمان تأمین اجتماعی مفاصاحساب الکترونیکی صادر می‌کند.
دیدگاه شما