اجرای استاندارد حسابداری شماره ۳۵ با عنوان «مالیات بر درآمد»، یکی از موضوعات مهم در حوزه حسابداری و مالیات محسوب می‌شود. این استاندارد گرچه در نحوه ارائه اطلاعات مالی تأثیر دارد، اما ماهیتاً تغییری در مأخذ محاسبه مالیات بر درآمد ایجاد نمی‌کند. هدف از این مقاله، بررسی دقیق و کاربردی بخشنامه مرتبط با این استاندارد و رفع ابهامات مالیاتی آن برای مودیان و حسابداران است.
تأثیر اجرای استاندارد ۳۵ بر مالیات
یکی از نکات کلیدی این بخشنامه آن است که ایجاد بدهی یا دارایی مالیات انتقالی و همچنین درآمد مالیات انتقالی صرفاً در چارچوب گزارشگری حسابداری است و ارتباط مستقیمی با میزان مالیات قابل پرداخت ندارد. به عبارتی، اجرای این استاندارد موجب افزایش یا کاهش مالیات پرداختی نمی‌شود و تنها نحوه نمایش آن در صورت‌های مالی تغییر می‌کند.
نکات مهم در شناسایی هزینه‌ها و بدهی‌ها
براساس ماده ۱۴۸ قانون مالیات‌های مستقیم، هزینه مالیات بر درآمد، هزینه‌ای قابل قبول در محاسبه مالیات نیست. همچنین در صورتی که در اثر تجدید ارزیابی دارایی‌ها، بدهی مالیات انتقالی در دفاتر ثبت شود، این بدهی مشمول مالیات نخواهد بود، به شرط آنکه تبصره ۱ ماده ۱۴۹ رعایت شده باشد. از سوی دیگر، سود و زیان‌های سنواتی ناشی از اجرای استاندارد ۳۵ از جمله تغییر در رویه حسابداری، در محاسبه درآمد مشمول مالیات لحاظ نمی‌گردند.
تفسیر کاربردی برای مودیان و حسابداران
برای حسابداران و مودیان مالیاتی، درک صحیح مفاهیم انتقالی اهمیت زیادی دارد. باید توجه داشت که صرفاً اقلامی که در چارچوب قانون مالیات‌های مستقیم تعریف شده‌اند، مشمول مالیات هستند. اقلام حسابداری ناشی از استاندارد، مثل دارایی یا بدهی انتقالی، مبنای محاسبه مالیات نیستند. بنابراین هنگام تنظیم اظهارنامه مالیاتی، حسابداران باید این تمایز را مد نظر قرار دهند تا از بروز اختلافات احتمالی با سازمان امور مالیاتی جلوگیری شود.
اهداف بخشنامه استاندارد حسابداری ۳۵
این بخشنامه با هدف شفاف‌سازی آثار مالیاتی اجرای استاندارد حسابداری شماره ۳۵ تدوین شده است. پیام اصلی آن این است که تغییرات ایجادشده صرفاً در حوزه گزارشگری مالی بوده و باعث افزایش یا کاهش میزان مالیات پرداختی نمی‌شود. این بخشنامه همچنین به هماهنگی بیشتر بین رویه‌های سازمان امور مالیاتی و استانداردهای نوین حسابداری از جمله IFRS کمک می‌کند.
نکات مثبت برای مودیان
- حفظ ثبات در مأخذ مالیاتی حتی در صورت تغییر گزارشگری
- کاهش ابهام در ثبت حساب‌های انتقالی
- جلوگیری از برداشت نادرست مأموران مالیاتی یا حسابرسان
- ارتقاء شفافیت صورت‌های مالی و تطابق بیشتر با استانداردهای بین‌المللی
محدودیت‌ها و نکات منفی
- هزینه مالیات بر درآمد همچنان در فهرست هزینه‌های قابل قبول مالیاتی قرار نمی‌گیرد
- نیاز به تفکیک دقیق بین بدهی‌های واقعی و بدهی‌های انتقالی
- احتمال سردرگمی مودیان در تشخیص مفهومی این حساب‌ها
چالش‌های اجرایی برای مودیان
- درک مفهومی صحیح از دارایی‌ها و بدهی‌های انتقالی
- تطبیق کامل دفاتر قانونی با گزارش‌های استاندارد حسابداری
- احتمال اختلاف در بررسی ممیزان مالیاتی
- نیاز به آموزش تخصصی کارکنان مالی
چالش‌های اجرایی برای سازمان امور مالیاتی
- آموزش مأموران مالیاتی برای تفکیک حساب‌های واقعی و انتقالی
- یکپارچه‌سازی رویه رسیدگی در تمام واحدهای مالیاتی
- نظارت مؤثر برای جلوگیری از تفسیر نادرست و فرار مالیاتی
مواضع زمانی مهم در اجرای بخشنامه
اگرچه بخشنامه زمان مشخصی تعیین نکرده است، اما از آنجا که به اجرای استاندارد حسابداری شماره ۳۵ مربوط می‌شود، مودیان موظفند از سال مالی اجرای استاندارد (عموماً از سال ۱۴۰۱ به بعد)، صورت‌های مالی خود را با آن تطبیق داده و اظهارنامه‌های مالیاتی خود را نیز مطابق با مفاد آن تنظیم کنند.
نکات کلیدی قابل تأمل
- دارایی و بدهی مالیاتی انتقالی فقط برای گزارشگری است و نه برای محاسبه مالیات
- تغییر در رویه حسابداری، تأثیری در درآمد مشمول مالیات ندارد
- در تجدید ارزیابی، در صورت رعایت تبصره ماده ۱۴۹، مالیات تعلق نمی‌گیرد
جمع‌بندی
استاندارد حسابداری شماره ۳۵ با تمرکز بر موضوع مالیات بر درآمد، مفهومی جدید و کاربردی را در نحوه گزارشگری مالی ارائه می‌دهد. با این حال، اجرای این استاندارد تأثیری در افزایش یا کاهش مالیات پرداختی ندارد و مودیان می‌توانند با شناخت دقیق تفاوت‌های حساب‌های انتقالی و واقعی، از بروز اختلاف با سازمان امور مالیاتی جلوگیری کنند. برای تطبیق بهتر، لازم است هم مودیان و هم مأموران مالیاتی آموزش‌های لازم را دیده و تفسیر یکسانی از مفاد این استاندارد داشته باشند.
برای دریافت جدیدترین اخبار و تحلیل‌های تخصصی در حوزه حسابداری و مالی، وبلاگ ما را دنبال کنید.
پرسش و پاسخ کاربردی در رابطه با استاندارد حسابداری شماره ۳۵ (مالیات بر درآمد)
۱. آیا بدهی یا دارایی مالیات انتقالی ثبت‌شده در صورت‌های مالی مشمول مالیات می‌شود؟
پاسخ:
خیر، بدهی یا دارایی مالیات انتقالی که در نتیجه اجرای استاندارد حسابداری شماره ۳۵ ایجاد شده، صرفاً جهت گزارشگری مالی بوده و در محاسبه مالیات قابل پرداخت لحاظ نمی‌شود.
منبع: بخشنامه سازمان امور مالیاتی کشور در رابطه با اجرای استاندارد حسابداری ۳۵، بند ۱
۲. آیا هزینه مالیات بر درآمد جزو هزینه‌های قابل قبول مالیاتی است؟
پاسخ:
خیر، طبق بند ۷ ماده ۱۴۸ قانون مالیات‌های مستقیم، هزینه مالیات بر درآمد به‌عنوان هزینه قابل قبول مالیاتی شناخته نمی‌شود.
منبع: ماده ۱۴۸ قانون مالیات‌های مستقیم
۳. اگر در اثر تجدید ارزیابی دارایی‌ها، بدهی مالیات انتقالی ایجاد شود، آیا این بدهی مشمول مالیات است؟
پاسخ:
خیر، بدهی مالیاتی ناشی از تجدید ارزیابی دارایی‌ها مشمول مالیات نیست، مشروط بر اینکه تبصره ۱ ماده ۱۴۹ قانون مالیات‌های مستقیم رعایت شده باشد.
منبع: بخشنامه سازمان امور مالیاتی، بند ۳؛ تبصره ۱ ماده ۱۴۹ قانون مالیات‌های مستقیم
۴. آیا تغییر در رویه حسابداری طبق استاندارد ۳۵ بر درآمد مشمول مالیات تأثیر دارد؟
پاسخ:
خیر، آثار سود و زیان ناشی از تغییر در رویه حسابداری مطابق استاندارد حسابداری شماره ۳۵، بر درآمد مشمول مالیات تأثیری ندارد و نباید مبنای محاسبه مالیات قرار گیرد.
منبع: بخشنامه سازمان امور مالیاتی، بند ۴
۵. مودیان از چه زمانی باید صورت‌های مالی خود را با استاندارد حسابداری ۳۵ تطبیق دهند؟
پاسخ:
مودیان مکلف‌اند از اولین سال مالی اجرای استاندارد (عموماً سال مالی ۱۴۰۱) صورت‌های مالی و اظهارنامه‌های مالیاتی خود را با مفاد استاندارد ۳۵ منطبق کنند.
منبع: بخشنامه سازمان امور مالیاتی، بخش موحد زمانی اجرا
دیدگاه شما