همانطور که می‌دانید حسابداری تنها ثبت و گزارش اعداد نیست ؛ چرا که شما می‌توانید در این حوزه تخصص‌ها و شاخه‌هایی از حسابداری را برای اهداف مختلف مشاهده کنید. وجود انواع حسابداری شرکتها ، پاسخگوی کسب و کار‌ها بوده و می‌تواند هزینه‌ها را جز‌به‌جز تجزیه و تحلیل نماید. در ادامه به بررسی رایج‌ترین انواع حسابداری خواهیم پرداخت. از آنجا که هر یک از کسب و کار‌ها اهداف مختص به خود را دارند ، قطعاً وجود انواع حسابداری می‌تواند به تهیه و تنظیم گزارش‌های رسمی و شفاف به مدیران کمک ویژه‌ای برساند.

انواع حسابداری مالی در شرکت‌ها و مدل‌های رایج آن

در شرکت‌های مختلف با توجه به ساختار ، صنعت و نیاز‌های مالی از مدل‌ها و شیوه‌های گوناگون حسابداری مالی استفاده می‌شود. شناخت دقیق این مدل‌ها ، به شرکت‌ها کمک می‌رساند تا تصمیم‌های مالی کارآمدتر و گزارش‌دهی دقیق‌تری داشته باشند. در این راستا آشنایی با انواع حسابداری مالی در شرکت‌ها مانند حسابداری تعهدی ، نقدی ، بهای تمام‌شده و تلفیقی به مدیران کمک می‌رساند تا متناسب با اهداف سازمانی ، بهترین مدل را برای ثبت و تحلیل اطلاعات مالی انتخاب کرده و از بروز خطا‌های مالی جلوگیری کنند.

مدل حسابداری چیست و چگونه در شرکت‌ها استفاده می‌شود؟

مدل حسابداری به چارچوب یا ساختاری گفته می‌شود که یک شرکت برای ثبت ، پردازش ، تجزیه‌وتحلیل و گزارش رویداد‌های مالی خود به‌کار می‌گیرد. این مدل‌ها می‌توانند بر پایه نقدی ، تعهدی یا ترکیبی از هر دو باشند. انتخاب مدل مناسب به نوع کسب‌وکار ، جریان‌های مالی و اهداف گزارش‌دهی شرکت بستگی دارد. برای مثال در شرکت‌های تولیدی امکان دارد از مدل تعهدی برای شفاف‌سازی بدهی‌ها و مطالبات استفاده شود.

انواع حسابداری مالی و نقش آن‌ها در کسب‌وکار

انواع حسابداری مالی شامل شاخه‌هایی مانند حسابداری مالی سنتی ، حسابداری تعهدی ، حسابداری نقدی ، حسابداری تلفیقی و بین‌المللی می‌شوند. هرکدام از این‌ها نقش خاصی در سیستم مالی شرکت ایفا می‌کنند. کاربرد حسابداری تعهدی برای ثبت بدهی‌ها و دارایی‌های واقعی ، کاربرد حسابداری نقدی برای کسب‌وکار‌های کوچک و گزارش‌های ساده‌تر و… خواهد بود. لازم به ذکر است انتخاب درست از میان انواع حسابداری شرکتها باعث می‌شود تصمیم‌گیری‌های مالی دقیق‌تر ، روند مالی شفاف‌تر و کنترل هزینه‌ها مؤثرتر واقع شود.

حسابداری مدیریتی و کاربردهای آن در تصمیم‌گیری شرکت‌ها

در میان انواع حسابداری شرکتها حسابداری مدیریتی جایگاه ویژه‌ای دارد ؛ چرا که تمرکز آن بر تهیه گزارش‌ها و تحلیل‌های داخلی برای مدیران بوده و توجه اصلی آن به گزارش‌های عمومی و قانونی نیست. در این حوزه اطلاعات مالی و غیرمالی به‌صورت هدفمند جمع‌آوری ، تحلیل و تفسیر می‌شوند تا مدیران بتوانند تصمیم‌های استراتژیک ، عملیاتی و مالی بهتری اتخاذ کنند. از جمله مهم‌ترین کاربرد‌های حسابداری مدیریتی می‌توان به تعیین قیمت تمام‌شده محصولات گرفته تا تحلیل سودآوری پروژه‌ها ، کنترل هزینه‌ها ، بودجه‌بندی و پیش‌بینی مالی اشاره کرد.

حسابداری مالیاتی و اهمیت آن در شرکت‌ها

در میان انواع رشته حسابداری ، حسابداری مالیاتی یکی از مهم‌ترین شاخه‌هایی است که نقش مستقیمی در سلامت مالی و قانونی شرکت‌ها دارد. این نوع حسابداری بر ثبت ، تهیه و گزارش‌دهی اطلاعات مالی تمرکز دارد تا میزان مالیات پرداختی شرکت‌ها بر اساس قوانین مالیاتی کشور محاسبه و پرداخت شود. حسابداری مالیاتی نه‌تنها از بروز جرایم مالیاتی و جریمه‌های سنگین جلوگیری می‌کند ، بلکه با ارائه مشاوره‌های تخصصی به شرکت‌ها کمک می‌رساند تا از معافیت‌ها و مشوق‌های مالیاتی نیز بهره‌مند شوند. به بیانی ساده حضور یک حسابدار مالیاتی حرفه‌ای در شرکت ، تضمینی برای رعایت اصول قانونی و بهینه‌سازی هزینه‌های مالیاتی محسوب می‌شود.

حسابداری هزینه و هزینه‌یابی استاندارد در شرکت‌ها

پس از بررسی انواع حسابداری شرکتها خواهید فهمید که حسابداری هزینه یکی از ابزار‌های کلیدی برای مدیریت مالی و تحلیل عملکرد بخش‌های مختلف سازمان است. این نوع حسابداری می‌تواند هزینه‌ها را کنترل و منابع را بهینه تخصیص دهند.

حسابداری هزینه چیست؟

حسابداری هزینه به فرآیند جمع‌آوری ، ثبت و تحلیل هزینه‌های مرتبط با تولید کالا یا ارائه خدمات گفته می‌شود. این اطلاعات برای تصمیم‌گیری‌های استراتژیک و بهبود بهره‌وری عملیاتی کاربرد داشته و نقش مهمی در مدیریت مالی شرکت‌ها ایفا می‌کند.

روش‌های حسابداری هزینه‌یابی استاندارد

اگر در انتخاب مسیر شغلی خود دچار تردید هستید یا می‌خواهید به پاسخ سوال کدام گرایش حسابداری بهتر است برسید ، با ما همراه باشید. در هزینه‌یابی استاندارد ، برای هر فعالیت یا محصول یک هزینه مشخص به عنوان استاندارد تعریف شده و سپس عملکرد واقعی با این مقادیر مقایسه می‌گردد. این روش امکان کنترل انحرافات و بهبود فرآیند‌ها را فراهم می‌کند.

حسابداری بین‌المللی و تاثیر آن بر شرکت‌های چندملیتی

حسابداری بین‌المللی در میان شاخه‌های حسابداری ، نقش بسیار مهمی در هماهنگ‌سازی گزارش‌های مالی شرکت‌های فعال در سطح جهانی دارد ؛ زیرا این نوع حسابداری بر پایه استاندارد‌های جهانی مانند IFRS طراحی شده و هدف آن ایجاد شفافیت ، قابلیت مقایسه و اعتماد در اطلاعات مالی میان کشور‌ها است. همچنین برای شرکت‌های چندملیتی ، رعایت اصول حسابداری بین‌المللی ضروری است؛ چرا که فعالیت آن‌ها در چند حوزه قضایی و اقتصادی مختلف ، نیازمند سازگاری گزارش‌های مالی با قوانین گوناگون است. در چارچوب انواع حسابداری شرکتها ، حسابداری بین‌المللی به‌عنوان پلی بین مرز‌های مالی عمل کرده و امکان جذب سرمایه‌گذاران خارجی ، کاهش ریسک‌های مالیاتی و تصمیم‌گیری استراتژیک را فراهم می‌کند.

حسابداری سرمایه‌گذاری و مدیریت مالی شرکت‌ها

اگر کمی به انواع حسابداری شرکت‌ها اشراف داشته باشید ، در می‌یابید که حسابداری سرمایه‌گذاری نقشی کلیدی در هدایت تصمیمات مالی بلندمدت ایفا می‌کند. این شاخه از حسابداری با تمرکز بر ثبت و تحلیل سرمایه‌گذاری‌ها ، ارزیابی بازده ، مدیریت ریسک و بررسی تغییرات ارزش دارایی‌های مالی ، بستری برای مدیریت هوشمندانه منابع مالی شرکت فراهم می‌کند.

در همین راستا مدل حسابداری که شرکت‌ها برای مدیریت عملیات مالی خود انتخاب می‌کنند ، اهمیت زیادی دارد ؛ زیرا ساختار گزارش‌گری مالی ، نحوه بودجه‌بندی ، پیش‌بینی سود و مدیریت نقدینگی را تعیین می‌کند. تلفیق حسابداری سرمایه‌گذاری با اصول مدیریت مالی به شرکت‌ها کمک می‌کند تا علاوه بر تصمیم‌گیری مبتنی بر داده ، بازده سرمایه‌گذاری‌ها را افزایش داده و در بازار رقابتی پایداری بیشتری کسب کنند.

حسابداری مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها (CSR) و افشای عمومی

در جامعه کنونی فعالیت شرکت‌ها تنها بر مبنای سودآوری نبوده و مواردی چون نقش آن‌ها در جامعه ، محیط‌زیست و توسعه پایدار نیز به‌شدت مورد توجه قرار گرفته است. در میان انواع حسابداری‌ها حسابداری مسئولیت اجتماعی (CSR Accounting) و افشای عمومی ، نقش مهمی در شفاف‌سازی عملکرد اجتماعی و اخلاقی سازمان‌ها ایفا می‌کنند.

حسابداری مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها

حسابداری مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها ، فرآیندی است که در آن شناسایی ، اندازه‌گیری و گزارش فعالیت‌هایی که سازمان در راستای مسئولیت‌های اجتماعی ، زیست‌محیطی و اخلاقی انجام می‌دهد ، وجود دارد. این نوع حسابداری شامل گزارش‌دهی در زمینه مصرف منابع ، اقدامات زیست‌محیطی ، شرایط کاری کارمندان ، حمایت از جوامع محلی و رعایت اصول اخلاقی در زنجیره تأمین است. همچنین هدف از این گزارش‌ها افزایش شفافیت ، اعتماد ذی‌نفعان و بهبود تصویر عمومی شرکت در جامعه است.

حسابداری افشای عمومی و ارتباط آن با CSR

افشای عمومی (Public Disclosure) در حسابداری به معنای ارائه آزادانه و شفاف اطلاعات مالی و اجتماعی به تمامی ذی‌نفعان است. در حوزه CSR این افشا شامل عملکرد زیست‌محیطی ، شاخص‌های تنوع و برابری ، سیاست‌های منابع انسانی و اقدامات توسعه پایدار می‌شود. ارتباط حسابداری افشای عمومی با CSR در این است که افشاگری‌های گسترده و شفاف ، اعتبار گزارش‌های مسئولیت اجتماعی را افزایش داده و به شرکت کمک می‌کند تا اعتماد جامعه ، سرمایه‌گذاران و نهاد‌های نظارتی را جلب کند.

تفاوت‌های حسابداری نقدی و تعهدی در شرکت‌ها

در میان انواع حسابداری شرکتها ، دو روش رایج حسابداری نقدی (Cash Accounting) و حسابداری تعهدی (Accrual Accounting) برای ثبت و گزارش عملیات مالی وجود دارد که نقش مهمی در نحوه شناسایی درآمد و هزینه ایفا می‌کنند. انتخاب هر یک از این روش‌ها تاثیر مستقیم بر گزارش‌های مالی ، تحلیل جریان‌های نقدی و تصمیم‌گیری مدیران دارد. با توجه به اینکه چندین نوع حسابداری وجود داشته و هر کدام کاربرد مختص به خود را دارند ، شناخت تفاوت‌های میان این دو روش برای تحلیل دقیق وضعیت مالی شرکت‌ها ضروری است. در ادامه به معرفی دقیق هر کدام از این روش‌ها و تفاوت‌های کلیدی میان آن‌ها می‌پردازیم.

حسابداری نقدی چیست؟

در حسابداری نقدی معاملات مالی تنها زمانی ثبت می‌شوند که وجه نقد واقعی دریافت یا پرداخت شود. به بیانی دیگر درآمد زمانی شناسایی می‌شود که پول نقد به شرکت وارد شده و هزینه نیز تنها زمانی در دفاتر ثبت می‌شود که مبلغ آن پرداخت شده باشد. این روش بیشتر در کسب‌وکار‌های کوچک یا مشاغلی که ساختار مالی پیچیده‌ای ندارند رایج است. مزیت اصلی حسابداری نقدی ، سادگی و سهولت در پیگیری جریان نقدینگی است. البته لازم به ذکر است این روش تصویر دقیق و کامل از تعهدات مالی شرکت ارائه نداده و ممکن است برای شرکت‌هایی با معاملات اعتباری یا بلندمدت مناسب نباشد.

حسابداری تعهدی چیست؟

در حسابداری تعهدی معاملات مالی در زمان وقوع واقعی آن‌ها بدون در نظر گرفتن زمان دریافت یا پرداخت وجه نقد ثبت می‌شوند. یعنی درآمد زمانی شناسایی می‌شود که فروش انجام شده باشد (حتی اگر وجه آن بعداً دریافت شود) و هزینه نیز زمانی ثبت می‌شود که تعهد آن ایجاد شده باشد. این روش تصویری واقعی‌تر و دقیق‌تر از وضعیت مالی شرکت ارائه داده و پایه و اساس استاندارد‌های حسابداری بین‌المللی و گزارشگری مالی در شرکت‌های بزرگ محسوب می‌شود. همچنین حسابداری تعهدی امکان تحلیل عملکرد بلندمدت ، پیش‌بینی دقیق‌تر جریان‌های نقدی آینده و تهیه گزارش‌های جامع مدیریتی را فراهم می‌سازد.

نقش حسابداری در زنجیره تامین شرکت‌ها

حسابداری در زنجیره تامین نقش کلیدی در مدیریت منابع ، کنترل هزینه‌ها و تصمیم‌گیری‌های استراتژیک شرکت‌ها ایفا می‌کند. با بهره‌گیری از انواع حسابداری شرکت‌ها مانند حسابداری هزینه ، حسابداری مالی و حسابداری مدیریتی ، سازمان‌ها می‌توانند تمام مراحل زنجیره تأمین از خرید مواد اولیه تا تحویل محصول نهایی را به‌دقت پایش و تحلیل کنند. از جمله وظایف اصلی حسابداری در این حوزه شناسایی و تخصیص دقیق هزینه‌ها ، مدیریت بهینه موجودی و تحلیل عملکرد زنجیره تأمین است که به افزایش کارایی ، کاهش اتلاف منابع و رشد سودآوری کمک می‌کند. 

لازم به ذکر است حسابداری موجب افزایش شفافیت مالی در زنجیره تأمین شده و می‌تواند با ارائه داده‌های دقیق ، امکان ارزیابی و بهبود عملکرد بخش‌های مختلف را فراهم می‌سازد. اطلاعات به‌دست‌آمده از این فرآیند ، ابزار تصمیم‌گیری مؤثر برای مدیران در زمینه‌هایی همچون انتخاب تأمین‌کنندگان ، اصلاح فرایند تولید یا کنترل موجودی‌ها محسوب می‌شود. افزون بر مدیریت مالی داخلی ، حسابداری در زنجیره تأمین به شرکت‌ها این امکان را می‌دهد که با شرکای تجاری خود از جمله تأمین‌کنندگان ، توزیع‌کنندگان و پیمانکاران ، تعامل مالی شفافی داشته باشند.

این شفافیت نه‌تنها باعث افزایش اعتماد بین طرفین می‌شود ، بلکه زمینه‌ساز کاهش ریسک‌های مالی و لجستیکی نیز محسوب می‌شود. از طرفی دیگر سیستم‌های حسابداری پیشرفته می‌توانند روند برنامه‌ریزی تقاضا ، تحلیل بودجه‌بندی پروژه‌ها و کنترل هزینه‌های حمل‌ونقل را نیز به‌دقت مدیریت کنند. در نهایت باید گفت حسابداری تنها محدود به ثبت اعداد نیست ؛ بلکه ستون اصلی تجزیه‌وتحلیل در زنجیره تأمین محسوب می‌شود.

نتیجه گیری

اگر شما نیز به حوزه حسابداری علاقه‌مند هستید ، قطعاً آشنایی با انواع حسابداری شرکتها می‌تواند علاوه بر یک مزیت رقابتی ، یک ضرورت نیز برای شما محسوب شود ؛ زیرا تمامی کسب و کار‌ها حداقل به یکی از شاخه‌های حسابداری اعم از مالی ، مدیریتی ، صنعتی و… نیاز دارند. پس از آشنایی شما با این حوزه ، می‌توان گفت شرکت به سمت تصمیم‌گیری‌های دقیق ، کنترل هزینه‌ها ، گزارش‌دهی شفاف و پایبندی به قوانین سوق داده می‌شود. در این میان برای آگاهی از به روز‌ترین اخبار در حوزه حسابداری یا آشنایی با مجموعه‌های مختلف استخدام در حوزه حسابداری ، ‌” های حساب ” می‌تواند منبع معتبری برای شما عزیزان محسوب شود.

سوالات متداول

• چرا شناخت انواع حسابداری شرکتها اهمیت دارد؟

چرا که هر نوع حسابداری نقش متفاوتی در تحلیل مالی ، تصمیم‌گیری مدیریتی و اجرای صحیح قوانین ایفا می‌کند.

• تفاوت حسابداری مالی و حسابداری مدیریتی چیست؟

حسابداری مالی برای گزارش‌دهی رسمی به خارج از سازمان کاربرد دارد و در مقابل آن حسابداری مدیریتی بر تصمیم‌گیری‌های داخلی تمرکز دارد.

• کدام نوع حسابداری بیشتر با تولید و هزینه‌های آن سر و کار دارد؟

حسابداری صنعتی به بررسی هزینه‌ها و کنترل بهای تمام‌شده محصولات می‌پردازد.

• آیا یک شرکت باید همه شاخه‌های حسابداری را داشته باشد؟

پاسخ این سوال به نوع فعالیت شرکت بستگی دارد ؛ چراکه می‌تواند به همه یا حتی یک شاخه حسابداری نیاز داشته باشد.

• وظیفه حسابداری مالیاتی چیست؟

حسابداری مالیاتی مسئول محاسبه ، ثبت و گزارش صحیح مالیات‌ها مطابق قوانین مالیاتی کشور است.